تابلو چنج اور ژنراتور یکی از حیاتیترین اجزای سیستم برق رسانی اضطراری است. این تابلو در لحظه قطع برق شهری، به طور خودکار یا دستی، منبع برق را به ژنراتور منتقل میکند و پس از بازگشت شبکه، دوباره بار را به برق شهر باز میگرداند. اما این تابلو در صورت نصب اشتباه، تنظیمات نادرست یا خرابی قطعات میتواند دچار اشکالات جدی شود. شناخت خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور به شما کمک میکند:
- از خاموش شدن تجهیزات جلوگیری کنید.
- ژنراتور را از آسیب احتمالی نجات دهید.
- از بروز اتصالی و خطرات برقی جلوگیری کنید.
- هزینههای تعمیر را کاهش دهید.
در این مقاله، خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور را بررسی میکنیم و برای هر مورد، روش رفع مشکل ارائه میدهیم تا تکنسینها بتوانند سریع و دقیق عیب یابی کنند.
تابلو چنج اور ژنراتور چگونه کار میکند؟
قبل از بررسی خطاها، باید بدانیم عملکرد اصلی این تابلو چیست. تابلو چنج اور ژنراتور (ATS/AMF) وظایف زیر را بر عهده دارد:
- تشخیص قطع برق شهر
- صدور فرمان روشن شدن ژنراتور
- انتقال بار به ژنراتور بعد از پایدار شدن ولتاژ
- بازگشت بار به برق شهر
- خاموش کردن ژنراتور
هرگونه اختلال در مراحل بالا میتواند باعث خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور شود.
۱. روشن نشدن ژنراتور بعد از قطع برق
یکی از اولین خطاهای رایج در تابلو چنج اور ژنراتور این است که هنگام قطع برق، ژنراتور استارت نمیزند.
علتهای احتمالی:
- تنظیم نبودن تایم تأخیر استارت
- خرابی رله فرمان استارت
- کابل کشی اشتباه فرمان
- خرابی باتری ژنراتور
- قطع شدن فیوزهای کنترلی
روش رفع:
- بررسی تنظیمات کنترلر ATS
- چک کردن مسیر فرمان Start/Stop
- تست سلامت باتری
- بررسی رلهها و فیوزهای فرمان
۲. عدم انتقال بار به ژنراتور
گاهی ژنراتور روشن میشود اما تابلو چنج اور بار را منتقل نمیکند.
علتهای احتمالی:
- خراب بودن کنتاکتور ژنراتور
- کار نکردن اینترلاک مکانیکی/ برقی
- ولتاژ یا فرکانس ناپایدار ژنراتور
- تنظیم نبودن حد ولتاژ (Voltage Threshold)
روش رفع:
- تست کویل کنتاکتور
- بررسی اینترلاک
- اندازه گیری ولتاژ و فرکانس
- تنظیم مجدد حد مجاز ولتاژ/فرکانس
در این حالت مهم است که تکنسین بداند علت خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور معمولاً از حفاظتها یا تنظیمات اشتباه است.
۳. برگشت برق شهر به ژنراتور
یکی از خطرناکترین خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور این است که کلید برق شهر و ژنراتور هم زمان وصل شوند.
این وضعیت بسیار خطرناک است و میتواند:
- ژنراتور را منهدم کند.
- تابلو را بسوزاند.
- برق کار را دچار برق گرفتگی کند.
علتها:
- خراب بودن اینترلاک
- اشتباه در سیم کشی
- تنظیمات اشتباه کنترلر
- استفاده از کلید نا مناسب
راه حل:
- بررسی اینترلاک مکانیکی
- کنترل سیم کشی مسیرهای دو منبع
- استفاده از کلید چنج اور استاندارد
- تست فرمانهای ATS
۴ . تریپ شدن مکرر تابلو
علتها:
- Over Voltage
- Under Voltage
- فرکانس نامناسب ژنراتور
- اضافه بار روی مصرف
روش رفع:
- تنظیم حد ولتاژ
- چک کردن AVR ژنراتور
- بررسی بار مصرف
۵. کار نکردن صحیح کنترلر ATS
کنترلر مغز تابلو است و اگر درست کار نکند، کل تابلو دچار مشکل میشود.
علتها:
- تنظیمات اشتباه (Parameter Setting)
- خراب شدن ورودیهای ولتاژ
- خرابی سنسورهای مانیتورینگ
- خطاهای نرم افزاری
روش رفع:
- ریست تنظیمات کارخانه
- تنظیم مجدد پارامترها
- تست ورودی ولتاژ
- آپدیت نرمافزار کنترلر
روشن ماندن ژنراتور بعد از وصل شدن برق شهر
یکی از رایجترین و آزار دهندهترین خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور این است که پس از وصل شدن برق شهر، ژنراتور خاموش نمیشود و همچنان در مدار باقی میماند.
علتهای احتمالی:
- ایراد در فرمان برگشت بار
- خرابی رله Stop
- نرسیدن ولتاژ شهری به کنترلر
- تنظیم نبودن پارامتر Delay Stop
- عدم تشخیص صحیح فاز برگشتی
روش رفع:
- تست فرمان Close/ Open
- بررسی مسیر Stop ژنراتور
- ریست تایمینگهای ATS
- اندازهگیری ولتاژ ورودی City
این خطا نشانه اختلال در منطق عملکرد تابلو است.
۷. قطع و وصل شدن مکرر بار بین شهر و ژنراتور (Flickering)
اگر تابلو چنج اور بین دو منبع بار را سریع جابهجا کند، تجهیزات مصرفی شدیداً آسیب میبینند. این حالت یکی از خطرناکترین خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور است.
علتها:
- تنظیم نبودن حد ولتاژ بازگشتی (Return Voltage)
- نوسان شدید ولتاژ شبکه
- کالیبره نبودن سنسورهای کنترل فاز
- خرابی کارت کنترل برد
راهکار:
- اصلاح آستانه ولتاژ برگشت
- کنترل ولتاژ شهری
- بررسی رله کنترل فاز
- سرویس کنترلر ATS
۸. کار نکردن اینترلاک بین کلید شهر و کلید ژنراتور
اینترلاک وظیفه دارد از اتصال همزمان دو منبع برق جلوگیری کند. اگر اینترلاک خراب شود، یکی از جدیترین خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور رخ میدهد.
علت:
- شل شدن سیمهای فرمان
- خراب شدن کنتاکتهای اینترلاک
- اشتباه در طراحی تابلو
- خشک شدن قطعات مکانیکی اینترلاک
راهکار:
- سرویس مکانیکی اینترلاک
- تست درستی سیمهای NO/NC
- بررسی نقشه تابلو توسط تکنسین متخصص
۹. عدم تشخیص ولتاژ یا فرکانس ژنراتور
تابلو چنج اور تنها زمانی بار را به ژنراتور میدهد که ولتاژ و فرکانس در حد استاندارد باشد. اگر تشخیص درست انجام نشود، یکی از اصلیترین خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور رخ میدهد.
علتها:
- خرابی سنسور مانیتورینگ
- مشکل در ولتاژ خروجی ژنراتور
- تنظیم غلط فرکانس مجاز
- قطع بودن مسیر فیدبک ولتاژ
راهکار:
- اندازهگیری فرکانس ژنراتور با مولتیمتر
- چک کردن AVR
- تنظیم مجدد حد فرکانس (Frequency Setting)
در این مرحله شناخت سلامت سیم پیچ اهمیت دارد، مطالعه لینک سیم پیچی ژنراتور سه فاز در این باره بسیار کمک خواهد کرد.
۱۰. عدم پایداری ولتاژ ژنراتور مشکل AVR
یکی از رایجترین دلایل کار نکردن درست تابلو چنج اور، نوسان ولتاژ ژنراتور است.
علتها:
- خرابی AVR
- فرسودگی براشها
- مشکل در سیم پیچ تحریک
- قدیمی بودن ژنراتور
اگر تابلو ولتاژ پایدار نبیند، بار را به ژنراتور منتقل نمیکند.
راهکار:
- تست AVR
- بررسی سیم پیچ تحریک (Excitation Coil)
- تست ولتاژ خروجی با بار
- استفاده از ژنراتورهای استاندارد
۱۱. تاخیر زیاد یا کم در انتقال بار
گاهی تابلو بار را خیلی دیر یا خیلی زود به ژنراتور منتقل میکند .این حالت یکی از خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور است.
علتها:
- تنظیم نبودن Delay Time
- خطا در پارامترهای Start/Stop
- حساسیت بیشازحد کنترلر ATS
راهکار:
- تنظیم دقیق تایمینگها
- بررسی ولتاژ با ثبات ژنراتور
- آپدیت نرم افزار کنترلر
۱۲. سوختن مکرر فیوزهای تابلو
اگر فیوزهای تابلو مدام میسوزند، نشانه وچود خطا در:
- مسیر قدرت
- مسیر فرمان
- اتصال کوتاه داخلی تابلو
- مشکل در کنتاکتورها
است.
راهکار سریع:
- تست مسیرهای قدرت با اهم متر
- چک سفتی پیچها
- بررسی جریان ژنراتور
- اصلاح سیم کشی
نقش استفاده از تجهیزات استاندارد در جلوگیری از این خطاها
در ۶۰٪ موارد، خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور به دلیل استفاده از تجهیزات بی کیفیت رخ میدهند:
- کنتاکتور ضعیف
- کلید چنجاور نامناسب
- رلههای تقلبی
- کنترلرهای غیراستاندارد
برای جلوگیری از این مشکلات، انتخاب تجهیزات استاندارد ضروری است.
چگونه میتوان از بروز خطاهای تابلو چنجاور ژنراتور جلوگیری کرد؟
پیشگیری همیشه بهتر و کم هزینهتر از تعمیر است .در ادامه بهترین و قطعیترین روشهای جلوگیری از بروز خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور آورده شده است.
۱. تنظیم صحیح کنترلر ATS
کنترلر، مغز تابلو چنج اور است. اگر تنظیمات آن اشتباه باشد:
- ژنراتور روشن نمیشود.
- بار منتقل نمیشود.
- تابلو دچار تریپ میشود.
- دو منبع هم زمان وارد مدار میشوند.
برای جلوگیری از خطا:
- حد ولتاژ (City / Generator) را درست تنظیم کنید.
- حد فرکانس را اصلاح کنید.
- تایمینگهای Delay Start و Delay Stop را دقیق وارد کنید.
- حالت کاری (Auto / Manual) را صحیح انتخاب کنی.د
۲. سرویس دورهای کنتاکتورها و اینترلاک
کنتاکتورها قلب مسیر قدرت تابلو هستند .اگر آنها گیر کنند یا کنتاکتهایشان نسوزد:
- بار منتقل نمیشود.
- دو منبع هم زمان وصل میشوند.
- ژنراتور آسیب میبیند.
سرویسهای ضروری:
- تست سلامت کویل
- سفتکردن ترمینالها
- تمیز کردن کنتاکتها
- تست عملکرد NO/NC
اینترلاک نیز باید مدام چک شود تا از بازگشت برق جلوگیری کند.
۳. بررسی وضعیت ولتاژ خروجی ژنراتور
ژنراتورهایی که خروجی پایدار ندارند، منبع اصلی خطاهای تابلو هستند.
تست کنید:
- عملکرد AVR
- فرکانس خروجی
- نوسان ولتاژ
- بارگذاری واقعی
اگر خروجی ژنراتور پایدار نباشد، تابلو مدام خطا میدهد و بار را منتقل نمیکند. برای اطلاعات تکمیلی درباره نوع ژنراتور و کیفیت خروجی آن، لینک تیپ ژنراتور چیست مناسب است.
۴. سیمکشی اصولی تابلو
بیش از ۴۰٪ خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور به دلیل سیم کشی اشتباه رخ میدهد.
نکات ضروری:
- مسیر فرمان و قدرت را جدا کنید.
- سیمها را شماره گذاری کنید.
- از کابل مناسب استفاده کنید.
- ارت تابلو را اصولی اجرا کنید.
- مسیر Stop/Start ژنراتور را دقیق تست کنید.
اگر سیم کشی درست انجام نشود، حتی بهترین تجهیزات هم دچار خطا میشوند.
۵. استفاده از تجهیزات استاندارد
کیفیت پایین قطعات، اصلیترین دلیل خرابی تابلو است. قطعات ضروری که باید استاندارد باشند:
- کنتاکتور
- رله کنترل فاز
- کلید چنج اور
- کنترلر ATS
- فیوزهای حفاظتی
- ترمینالها
اگر تکنسین نداند تجهیزات مناسب چیست، احتمال بروز خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور بسیار بیشتر میشود.
۶. تست دورهای تابلو
تابلو چنج اور باید به صورت ماهانه یا فصلی تست شود.
تستهای ضروری:
- تست Cut-Off
- تست فرمان بازگشتی
- تست عملکرد تحت بار
- تست ولتاژ ورودی City و ژنراتور
- تست پایداری فرکانس
این تستها مانع بروز خطاهای ناگهانی میشوند.
چک لیست طلایی جلوگیری از خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور
این چک لیست را تکنسینها میتوانند در هر سرویس استفاده کنند:
- تنظیم درست کنترلر ATS
- تست کنتاکتور City / Gen
- سرویس اینترلاک
- بررسی ولتاژ ژنراتور
- تست رله کنترل فاز
- تست فرمان Start / Stop
- شمارهگذاری سیمها
- تمیزکاری تابلو
- تست کلید چنج اور
- تست سلامت AVR ژنراتور
- بررسی سیمپیچ تحریک ژنراتور
اگر همه موارد بالا رعایت شود، ۹۰٪ خطاهای رایج در تابلو چنج اور ژنراتور دیگر رخ نخواهد داد.
سوالات متداول (FAQ)
رایجترین خطای تابلو چنج اور چیست؟
عدم انتقال بار به ژنراتور و خراب بودن اینترلاک، جزو رایجترین خطاها هستند.
چرا ژنراتور بعد از وصل شدن برق خاموش نمیشود؟
به دلیل تنظیم نبودن Delay Stop یا مشکل در فرمان Stop ژنراتور.
چرا تابلو چنج اور مدام تریپ میکند؟
مدلهای زیر دلیل اصلی هستند:
- نوسان ولتاژ
- خرابی AVR
- تنظیم نبودن ولتاژ مجاز
- اضافه بار
چطور خطاهای تابلو چنج اور ژنراتور را سریع رفع کنیم؟
با بررسی:
- تنظیمات کنترلر
- کنتاکتورها
- مسیر قدرت
- اینترلاک
- ولتاژ ژنراتور
- رله کنترل فاز
دیدگاهتان را بنویسید